بررسی مطلوبیت زیستگاه کفتار راه‌راه (Hyaena hyaena) در منطقه حفاظت‌شده هفتاد قله اراک

تکه‌تکه شدن زیستگاه فرایند پویایی است که موجب تغییر الگوی زیستگاه در سیمای سرزمین، کاهش تنوع زیستی و افزایش درون آمیزی می­شود. منزوی شدن جمعیت­های کوچک به‌عنوان یک تهدید جدی در حفاظت از جانوران به‌ویژه گوشتخواران محسوب می­شوند. در این راستا، مدل­سازی مطلوبیت زیستگاه به‌عنوان یک ابزار مهم در شناسایی نحوه توزیع و پراکنش گونه­ها و عوامل تأثیرگذار بر آن محسوب می­شود. کفتار راه‌راه، یکی از کم شناخته‌شده‌ترین گوشت‌خواران بزرگ جثه ایران است که نقش مهمی در جریان انرژی در اکوسیستم بازی می­کند. هدف مطالعه حاضر، بررسی مطلوبیت زیستگاه کفتار راه‌راه، با استفاده از مدل­های مکسنت و شبکه­عصبی در منطقه حفاظت‌شده هفتاد قله اراک است. به این منظور از 45 نقطه حضور، 30 نقطه عدم حضور گونه و 24 نقطه حضور لانه و 16 نقطه عدم­حضور لانه که به‌عنوان یک نمایه اصلی حضور گونه هست و یازده متغیر محیطی استفاده شد. اعتبارسنجی مدل­ها با استفاده از رویکرد آماری (Receiver Operating Characteristic curve) ROC انجام گرفت. نتایج نشان داد اگرچه هر دو مدل در پیش‌بینی مناطق مطلوب زیستگاهی و لانه ­گزینی گونه، موفق عمل کرده‌اند ولی با توجه به مقدار Area Under the ROC Curve حاصل از روش مکسنت برای مطلوبیت زیستگاه (78/0AUC=) و نواحی لانه ­گزینی (76/0AUC=) و مقدار ROC، حاصل از روش شبکه­ عصبی برای نواحی مطلوب زیستگاهی (69/0AUC=) و نواحی لانه ­گزینی (65/0AUC=)، نتایج حاصل از روش مکسنت دارای قدرت ارزیابی و پیش‌بینی بالاتر از مدل شبکه ­عصبی مصنوعی هست و به واقعیت نزدیک­‌تر است. بررسی­ها نشان داد، متغیر­های تیپ پوشش گیاهی، فاصله از چشمه و تیپ خاک براساس نتایج حاصل از حساسیت سنجی جک نایف در مدل مکسنت و متغیر­های جهت، مدل رقومی ارتفاع و فاصله تا قنات به ترتیب رتبه نفوذ در شبکه عصبی، به‌عنوان تأثیرگذارترین متغیر­ها بر مدلسازی مطلوبیت زیستگاه گونه در نظرگرفته شدند. براساس نتایج حاصل از مدل مکسنت و شبکه­ عصبی، مهم‌ترین متغیر مؤثر در لانه­ گزینی کفتار در منطقه حفاظت‌شده هفتاد قله اراک، کاربری اراضی منطقه به‌ویژه مرتعداری می­باشد.